Pierwszy w historii program na rzecz europejskiego przemysłu obronnego

Rozporządzenie, uzgodnione już nieformalnie z Radą, ustanowi pierwszy w historii program na rzecz europejskiego przemysłu obronnego (EDIP). Program ma wzmocnić europejską bazę technologiczno-przemysłową sektora obronnego i zwiększyć europejskie zdolności obronne.

EDIP dysponuje budżetem w wysokości 1,5 mld euro, z czego 300 mln euro zostanie przeznaczone na Instrument Wsparcia Ukrainy. Współprawodawcy uzgodnili również, że powstanie Fundusz na rzecz Przyspieszenia Transformacji Łańcucha Dostaw w Dziedzinie Obronności (instrument FAST). Dzięki dodatkowym wkładom finansowym będzie on dysponował orientacyjną kwotą co najmniej 150 mln euro.

Podczas negocjacji z Radą posłom do Parlamentu Europejskiego udało się doprowadzić do zwiększenia budżetu programu. Dodatkowe wkłady będą pochodzić z Instrumentu na rzecz Zwiększenia Bezpieczeństwa Europy (SAFE). Ponadto państwa członkowskie będą mogły w pełni wykorzystać potencjał Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF). Niewykorzystane fundusze z RRF będzie można przeznaczyć na dofinansowanie projektów EDIP.

Posłowie do Parlamentu Europejskiego postulowali również, by Unia kupowała europejskie produkty obronne. Zgodnie z tym postulatem do finansowania kwalifikują się tylko te produkty, w których koszt komponentów z niestowarzyszonych państw trzecich wynosi mniej niż 35% szacowanego całkowitego kosztu komponentów.

Wsparcie dla Ukrainy

Program wyznacza ramy prawne dla projektów obronnych, które dotyczą kilku państw Unii. Aby projekty te mogły kwalifikować się do finansowania, muszą brać w nich udział co najmniej cztery państwa członkowskie. W projektach tych będzie mogła uczestniczyć także Ukraina. Przepisy ustanowią też Instrument Wsparcia Ukrainy, który pomoże zmodernizować ukraiński przemysł obronny i ułatwi jego integrację z unijnym sektorem obronnym.

Cytaty

– Europejski program przemysłu obronnego (EDIP) stanowi ważny krok w kierunku bardziej efektywnego, szybszego i prawdziwie europejskiego podejścia do zamówień publicznych w dziedzinie obronności oraz wzmocnienia europejskich zdolności obronnych. Został zaprojektowany tak, aby wywrzeć trwały wpływ, służąc jako punkt odniesienia dla przyszłych inicjatyw i kształtując sposób organizacji europejskiej współpracy w zakresie produkcji obronnej po 2027 r. – powiedziała Marie-Agnes Strack-Zimmermann (Renew Europe, Niemcy), przewodnicząca Komisji Bezpieczeństwa i Obrony.

– EDIP jest pierwszym instrumentem obronnym UE, który jest prawdziwie europejski. W obliczu wojny Rosji przeciwko naszemu sąsiadowi i powtarzających się ataków na nasze własne kraje musimy wzmocnić nasze wspólne systemy obronne i wspólnie zwiększyć nasze zdolności obronne. EDIP umożliwi nam budowę bardziej odpornej i suwerennej Europy poprzez wspólne inwestycje, wspólne zamówienia z europejskiej bazy technologiczno-przemysłowej w dziedzinie obronności oraz dalszą integrację ukraińskiego i europejskiego przemysłu obronnego. Ma to kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznej i niezależnej ochrony naszych demokracji – powiedział Raphaël Glucksmann (S&D, Francja), współsprawozdawca z Komisji Bezpieczeństwa i Obrony.

– Program ten stanowi znaczący krok naprzód w zakresie bezpieczeństwa kontynentu europejskiego i rozwoju naszego przemysłu obronnego. Po dziesięcioleciach niebezpiecznej zależności, która zagrażała suwerenności naszych demokracji i ochronie naszych krajów, program EDIP odwróci dominującą w Europie zależność od importu. Przyczyni się on do rzeczywistego wzmocnienia naszej bazy przemysłowej, umożliwiając nam samodzielne zapewnienie naszym siłom zbrojnym środków niezbędnych do wypełniania ich misji – powiedział François-Xavier Bellamy (PPE, Francja), współsprawozdawca z Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii.

Kolejne kroki

Przepisy przyjęto stosunkiem głosów 457 do 148, przy 33 głosach wstrzymujących się. Zanim zostaną opublikowane w Dzienniku Urzędowym, państwa członkowskie muszą je formalnie zatwierdzić.

Kontekst

5 marca 2024 roku Komisja zaproponowała rozporządzenie w sprawie programu na rzecz przemysłu obronnego (EDIP). EDIP ma wspomóc gotowość europejskiego przemysłu obronnego. Program ma wypełnić luki między krótkoterminowymi środkami nadzwyczajnymi, takimi jak rozporządzenie w sprawie wspierania produkcji amunicji i instrument na rzecz wzmocnienia europejskiego przemysłu obronnego przez zamówienia realizowane na zasadzie współpracy, i wpisać je w bardziej ustrukturyzowane i długoterminowe ramy.

Europejska baza technologiczno-przemysłowa sektora obronnego składa się z dużych przedsiębiorstw wielonarodowych, spółek o średniej kapitalizacji oraz ponad 2 tys. małych i średnich przedsiębiorstw, których łączny roczny obrót szacuje się na 70 mld euro.